Tạo compost ngay tại vườn nhà bạn dễ dàng hơn nhiều người thường nghĩ, với một thùng ủ compost đơn giản bạn không những có thể "tái chế" hầu hết các rác thải sinh hoạt và phế liệu trong vườn nhà bạn đồng thời làm giàu đất trong vườn nhà mà còn bảo vệ được môi trường sống...
Sản xuất compost (trộn ủ phân hữu cơ) có thể ở quy mô lớn hay nhỏ tùy theo nhu cầu của người sử dụng. Tạo compost ngay tại vườn nhà bạn dễ dàng hơn nhiều người thường nghĩ, với một khối ủ đơn giản hay thùng ủ compost đơn giản (thùng rác cũ, thùng gỗ,...) bạn không những có thể "tái chế" hầu hết các rác thải sinh hoạt và phế liệu trong vườn, đồng thời làm giàu đất trong vườn nhà mà còn bảo vệ được môi trường sống của mình vì:
• Tăng chất lượng đất vì bạn đã phóng thích lượng dinh dưỡng giàu có từ trong compost vào trong đất vườn nhà bạn.
• Ngăn ngừa hiệu ứng khí nhà kính do sử dụng quá trình phân hủy chất hữu cơ trong điều kiện yếm khí và giảm được số lượng rác thải vào môi trường.
• "Tái chế" rác thải thành chất dinh dưỡng và giảm lượng phân bón hóa học.
• Tiết kiệm tiền bạc của bạn.
Không phải tất cả các loại compost đều có chất lượng như nhau, những compost ủ đúng kỹ thuật sẽ loại trừ được các mầm bệnh có trong nguyên liệu, gia tăng được chất dinh dưỡng cho cây trồng và cung cấp được một lượng vi sinh vật có khả năng kiểm soát dịch bệnh bằng sinh học cho cây trồng. Quá trình "mùn hóa" các hợp chất hữu cơ hoàn thành việc ủ phân mất khoảng 6 tuần.
Để tiến hành ủ compost, trước tiên chúng ta cần có vật liệu:
• Đống compost cần ủ.
• Thùng ủ compost có thể dùng thùng rác, thùng ủ compost có bán sẵn trên thị trường hay tự chế từ dây kẽm, lưới, gỗ, gạch,... Thùng ủ nên thoáng khí vì quá trình ủ compost là quá trình hiếu khí.
Sau khi đã có vật liệu, chúng ta thực hiện theo các bước sau:
1. Làm thùng ủ compost (nếu không có sẵn).
2. Lựa chọn nơi để thùng ủ compost
Nơi lý tưởng dùng để thùng ủ compost là nơi thoáng khí, có nhiều ánh sáng mặt trời dùng cho việc "nung nóng" khối ủ để rút ngắn thời gian. Nên bố trí gần nguồn nước để thuận tiện trong việc tạo ẩm cho khối ủ.
3. Cho vật liệu vào thùng ủ
Thu thập nhiều loại vật liệu hữu cơ cho vào thùng ủ compost. Thêm các loại phế liệu từ nhà bếp, tuy nhiên chỉ nên dùng các loại rau củ quả, không nên thêm các loại thịt cá vì có thể có mang các loại mầm bệnh và thu hút các loại côn trùng không mong muốn. Chúng ta cũng có thể dùng thêm vải vụn, giấy vụn để làm compost. Có thể cho nhiều loại vật liệu hữu cơ, các loại rác thải sinh hoạt vào thùng compost. Quá trình compost là một quá trình liên tục nên ta cần phải có thời gian để phân hủy đống ủ. Chúng ta nên chọn tỉ lệ 10% vật liệu chứa Nitơ với 90% vật liệu chứa Carbon để khởi động quá trình compost.
Yếu tố quan trọng trong quá trình ủ compost là nước, tất cả nguyên vật liệu cho vào thùng ủ compost phải được làm ẩm, phải kiểm tra đống ủ thường xuyên và thêm nước nếu quá khô, khối ủ quá khô sẽ không tạo ra phân bón tốt.
Ủ compost cần cân đối 4 yếu tố quan trọng để quá trình ủ được hiệu quả:
Nitơ (nguồn Đạm): cung cấp cho đống ủ lượng Nitơ để vi sinh vật phát triển và sinh sản nhằm oxy hóa nguồn Carbon. Nguồn nguyên liệu thêm vào thường có tươi và ẩm ướt. Tuy nhiên quá nhiều chất đạm sẽ không tốt cho quá trình ủ compost. Các nguồn đạm này có thể dùng các loại xác bã động vật, các thực phẩm dư thừa từ nhà bếp hay phân chuồng. Lưu ý, đây là nguồn dinh dưỡng và cũng có thể là nguồn cung cấp các mầm bệnh cho người, vì vậy cần phải ủ compost đúng kỹ thuật mới ức chế được các mầm bệnh này.
Carbon (nguồn xác bã thực vật): cung cấp cho khối ủ nguồn Carbon làm năng lượng. Những vật liệu này thường là có màu nâu và khô như lá cây rụng, nhánh cây, rơm rạ,.... Nguồn Carbon tuy rất cần thiết nhưng khi quá nhiều sẽ có bất lợi. Nếu trong đống ủ chỉ toàn là những vật liệu từ gỗ như cành lá thì thời gian cần để phân hủy phải mất cả năm mới sử dụng được.
Oxy: Cần thiết để oxy hóa nguồn carbon và thúc đẩy nhanh quá trình compost. Oxy được cung cấp bằng cách đảo trộn thường xuyên khối ủ. Nếu khối ủ không được đảo trộn sẽ tạo ra các khí có hiệu ứng nhà kính có hại cho môi trường, vì vậy việc đảo trộn thường xuyên quan trọng trong quá trình ủ compost. Trong trường hợp không đảo trộn được thì bạn cần cho vào đống ủ các thành phần làm tơi xốp đống ủ.
Nước: khối compost trước khi ủ cần phải đủ ẩm nhưng không được quá nhiều nước vì sẽ tạo nên điều kiện yếm khí có thể tạo ra một số chất trung gian bất lợi cho cây trồng.
Chú ý:
- Các vật liệu được cắt nhỏ sẽ phân hủy nhanh hơn.
- Bổ sung vi sinh vật vào giúp phân hủy nhanh các chất hữu cơ, đồng thời ức chế được các mầm bệnh phát triển trong đống ủ.
- Các vi sinh vật hiện được sử dụng nhiều hiện nay ở nước ta là các sản phẩm men vi sinh Trichoderma. Cũng có thể dùng trùn quế để phân hủy đống ủ và tạo điều kiện thoáng khí trong đống ủ.
- Xử lý với một loại vi sinh vật đơn thuần sẽ có hiệu quả thấp, đa dạng vi sinh vật thì tốt hơn.
- Tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật:
- 40-50% độ ẩm.
- pH > 5.0.
- Ít muối: nguyên liệu từ thực vật chứa ít muối hơn từ phân động vật.
- Tỉ lệ C/N thấp (N cao có thể tạo điều kiện cho nhiều loại bệnh xâm nhập)
- Có sự hiện diện của các chất khó phân hủy (lignins, cellulose) sẽ giúp ích cho hoạt động của vi sinh vật.
BÌNH LUẬN